Wij mensen, communiceren voortdurend. Via lichaamstaal, blikken en woorden. Onzorgvuldig gekozen woorden echter, kunnen de communicatie en de relatie tussen twee mensen aantasten en verzuren.
Een veel gebruikt communicatiepatroon
Voor alle duidelijkheid: communicatie staat hier voor het uitwisselen van gedachten, gevoelens en ideeën terwijl men met elkaar in verbinding blijft.
Maar, we zijn allemaal mensen en praten dus te vaak lukraak vanuit onze emoties. Elk blijft daarbij op zijn/haar eiland zonder een degelijke verbinding te maken met de ander. Wellicht is het volgende voor velen zeer herkenbaar:
“Je bent weer te laat en je hebt me weer niet verwittigd. Hoe dikwijls moet ik dat nog vragen en herhalen? Doe je dit opzettelijk of ben je misschien doof? ”
“Weet je wat jij bent? Een grote nul, dat ben jij!”
“Het enige waar jij goed in bent, is in geld uitgeven aan totaal overbodige spullen. Denk je dat het geld op mijn rug groeit? Een dikke egoïst, dat ben je!”
Bij een dergelijke manier van communiceren is de toon eisend en beschuldigend. Geen wonder dat de ander zich aangevallen voelt en gaat reageren, waarna de zaak escaleert en de communicatie blokkeert.
Geweldloze communicatie
De Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg boog zich over deze materie en ontwikkelde uiteindelijk een bruikbare techniek die moet leiden tot geweldloze of duurzame communicatie. We zouden het ook ‘communicatie van hart tot hart’, kunnen noemen. De uitgedokterde techniek kan ingezet worden in elke dialoog en zowel tussen vreemden als tussen intimi. Het komt er vooral op aan het proces van communiceren op te splitsen in vier stappen met als kernwoorden: observeren, gevoelens, behoeften en vragen.
De essentie van duurzame communicatie
Wanneer je de vier aanbevolen stappen volgt, kom je tot een analyse van wat er gebeurt in jezelf en buiten jezelf. Dat leidt ertoe dat je uiteindelijk afstapt van de klassieke beschuldigende oneliners, verwijten en bevelen die vaak een negatief effect sorteren. Dit alles in het volle besef dat je wél kan inwerken op jezelf, maar nooit op een ander. En dat je geeft en doet wat je kan om met de ander verbinding te maken. Want de essentie van duurzaam communiceren zit in het feit dat je eerst probeert een goede verbinding tot stand te brengen met de ander.En pas daarna op resultaten mikt. Reageert of luistert de ander echter niet, om welke reden ook, dan ben jij niet meer verantwoordelijk voor wat er gebeurt. Of, net niet gebeurt.
De vier stappen naar communicatie van hart tot hart
Om conflicten tussen mensen op te lossen kan je deze vier stappen volgen.
- Stap 1: nauwkeurige observatie van de conflictsituatie. Hierbij probeer je erachter te komen wat jouw onbehagen uitlokt zonder een oordeel te vellen. Stel jezelf dus de vraag: wat heb ik in deze specifieke situatie, gezien, gehoord en gevoeld? Waarna je overgaat naar stap 2.
- Stap 2: gevoelens herkennen en vaststellen. Hierbij probeer je de aanwezige gevoelens te herkennen en vast te stellen. Dit alles zonder die gevoelens te interpreteren of er een oordeel aan vast te knopen.
- Stap 3: behoeften herkennen en vaststellen. Probeer een beeld te krijgen van de behoeften die zich achter of onder de gevoelens bevinden. Zowel bij jezelf als bij de ander. Deze behoeften zijn vaak universeel en komen neer op de behoefte aan respect, erkenning, waardering, rechtvaardigheid. Vergeet echter niet dat de ander op dat moment niet noodzakelijk dezelfde behoefte(n) ervaart als jij.
- Stap 4: formuleren van het verzoek. Nadat je de wederzijdse behoefte(n) hebt herkend en erkend, is het tijd om die behoeften te verwoorden in een verzoek. Veel mensen hebben het hier heel moeilijk mee. We zijn het immers niet gewend onze behoeften duidelijk en rechtstreeks te formuleren naar de ander toe in een vraag of verzoek. We vinden dat anderen maar moeten raden wat we voelen, denken en verlangen. Wat pure whisfull thinking is. Daarom is stap vier eigenlijk een geschenk dat je de ander geeft. Omdat jouw concrete vraag of verzoek een verbinding schept waardoor jullie een kwalitatieve communicatie kunnen starten. Probeer vooral te praten vanuit dat wat zich afspeelt in jezelf. Praat daarom bij voorkeur vanuit de ik-vorm.
Vermijd dus praten vanuit de jij-vorm en vermijd eveneens beschuldigingen te uiten naar de ander. Zeg bijvoorbeeld: ik heb er genoeg van, ik stop ermee. En niet: jij maakt me zo nerveus met je gedoe dat je mijn concentratie compleet verstoort.
Duurzaam communiceren haalt je uit je slachtofferrol en minimaliseert voortdurend geklaag dat uiteindelijk nergens toe leidt. Op die manier krijg je greep op jezelf en meer mogelijkheden om in delicate confrontaties en situaties positieve resultaten te boeken.
