Het is helaas zo dat de meesten onder ons zich aan de buitenwereld liever niet tonen zoals ze werkelijk zijn. Veelal onbewust. We verkeren immers in de waan dat dit ons het meest oplevert. We stellen ons dan op als iemand die we in wezen niet zijn. Want anderen moeten een zo positief mogelijk beeld van ons krijgen. Dit om meer zakelijk of persoonlijk voordeel te halen uit onze contacten. Op die manier wordt er voortdurend gelogen. En nog belangrijker: zo verleggen we voortdurend onze grenzen. En dat heeft kwalijke gevolgen. Het komt er dus op aan zoveel mogelijk onszelf te blijven en onze persoonlijke grenzen te respecteren en kenbaar te maken. Eerst en vooral voor onszelf, als een soort zelfbescherming, zeg maar. Verder om meteen duidelijkheid te scheppen naar de ander(en) toe. Inzake hoe we in het leven staan, welke waarden en normen we precies hanteren en wie we bijgevolg zijn. Zolang we niet in staat zijn onze grenzen aan te geven en te bewaken, geven we onze persoonlijke macht uit handen. Op dat moment beslist de ander voor ons. Grenzen stellen heeft te maken met ons zelfbeeld en ons zelfrespect. We weten allemaal wel ongeveer hoe de vork aan de steel zit, maar we blijven intussen onze persoonlijke grenzen negeren en onszelf geweld aandoen.
Grenzen aangeven is verbonden met zelfwaardering en zelfrespect
Als je jezelf voldoende waardeert, ben je in staat voor jezelf te zorgen. Dat wil zeggen dat je jezelf geen geweld aandoet. Op elk vlak. Dan blijf je jezelf trouw en behandel je jezelf met respect. Zoals je een geliefd persoon zou behandelen. Dan kost het je weinig moeite om jezelf en anderen duidelijk te maken waar je grenzen liggen en die grenzen te verdedigen. Fysiek, emotioneel en mentaal. Je laat je niet manipuleren en chanteren. Je laat niet over je heen lopen, je kan en durft nee zeggen. Dat betekent dat je het niet altijd eens hoeft te zijn met je partner (en anderen). Dat je geen sympathie meer moet veinzen voor bepaalde mensen en zaken. Dat je niet al je tijd hoeft te spenderen aan een ander of anderen, terwijl je er bijna geen overhoudt voor jezelf. Dat je geen seks meer moet hebben tegen je zin en daarbij doen alsof je het fijn vindt. Kortom: dat je jezelf mag en kan blijven.
Hoe weet je dat je over je grenzen gaat?
Die vraag is eenvoudig te beantwoorden. Telkens een bepaalde persoon, situatie of een bepaald gegeven, een negatieve reactie teweeg brengt in jou, weet je dat je grenzen geschonden zijn. Telkens jij zelf dingen zegt of doet die een negatieve reactie in jou oproepen, ga je over je grenzen. Die reactie kan lichamelijk, geestelijk en/of emotioneel zijn. Ze kan onmiddellijk opduiken, of erna. Ze kan eenmalig zijn of chronisch. Als de persoon, toestand of het gegeven die de reactie oproepen, in je leven blijven, kan dat gevolgen hebben. Dan kan er zich bijvoorbeeld een scala aan psychosomatische kwalen en symptomen manifesteren. Je kan ook gestrest raken, dwanggedachten krijgen of angsten ontwikkelen. Dat betekent ook dat je moet durven voelen en kijken wat er op die drie vermelde vlakken gebeurt in en bij jou. Waarna je overeenkomstig dient te handelen.
Een eenvoudig, herkenbaar voorbeeld: stel dat je op familiaal vlak regelmatig contact hebt met schoonouders die het niet kunnen laten je te betuttelen, vernederen, belachelijk maken of bekritiseren. Raak je al gefrustreerd of gestrest, telkens je aan hen denkt? Ervaar je grote tegenzin om hen opnieuw te ontmoeten?
Zo kan je te werk gaan om je grenzen aan te geven
- Beslis eerst of je er echt en helemaal wilt voor gaan. Want vergeet niet: dit wordt gegarandeerd een moeilijke opdracht. Stel jezelf volgende vragen: wat zijn mijn grenzen? Voel ik me klaar om mijn grenzen aan te duiden? Op diverse gebieden? Ben ik klaar om te leven met de gevolgen van die beslissing? Zoals kwaadheid, teleurstelling, afwijzing en aanvallend gedrag van de ander(en)? Luidt het antwoord ja? Ga er dan voor!
- Heb geduld met jezelf en doe het stap voor stap. De weg naar de top (je doel) is lang. Deel die weg dus op in een reeks kleinere doelen. Denk niet: ik zal mijn schoonouders nu eens goed hun vet geven. Begin kleiner. Doe bijvoorbeeld liever een eerste stap voorwaarts aan de kassa van een winkel of grootwarenhuis. Sta je beurt niet af aan de professionele voordringers. Ze proberen je te manipuleren via doorzichtige smoezen als: Mag ik even snel afrekenen? Ik heb over vijf minuten een afspraak bij de dokter (dan waren ze beter vroeger vertrokken). Of: ik heb maar drie stuks (daar dient de snelkassa voor). Of: ik sta dubbel geparkeerd (moeten ze maar niet doen). Blijf staan waar je staat en zeg vriendelijk: ‘nee, ik sta hier zelf al een poos te wachten’. Vaak snellen ze dan meteen weg, op zoek naar een ander slachtoffer. Of, je wimpelt een telefonische verkoper meteen vriendelijk maar beslist af. Dat zijn kleine stappen die prima oefenmateriaal vormen omdat ze makkelijker te nemen zijn dan jezelf te blijven tegenover familie.
- Besef dat er weerstand zal komen en aanvaard dit. Weerstand oproepen bij anderen betekent dat je goed bezig bent. Bravo. Het is normaal dat anderen zich gaan verzetten of proberen je te manipuleren nadat jij je zo lang hebt opgesteld als de vleesgeworden flexibiliteit. Doe langzaam maar zeker en beleefd verder, ze leren het wel. En je zal altijd fans hebben/krijgen die je openlijk of heimelijk toejuichen maar het zelf misschien nog niet aandurven.
- Is het alweer niet gelukt om je grenzen aan te geven? En dat terwijl je nog zo hard je best hebt gedaan? Misschien heb je wel iets aan volgende tip. Laten we eerlijk zijn: eigenlijk weet je vaak vooraf wanneer je in de gevarenzone komt en gemanipuleerd zal worden. Daarom: probeer je hoofd erbij te houden telkens je de gevarenzone betreedt. Vraag je, eens in de gevarenzone af: wat gebeurt er hier, wat gebeurt er nu. Voel ik mij op mijn gemak? Indien niet, hoe voel ik me dan wel? En waarom? Trek je eventueel even terug in het toilet en overloop wat er is gebeurd. Als je voldoende klaar ziet in de situatie en voldoende moed verzameld hebt, ga dan terug en geef alsnog je grenzen aan. Op een beleefde manier, dat spreekt. En inderdaad: dit proces zal niet zonder slag of stoot verlopen. Het zal oefenen, oefenen en nog eens oefenen worden. Tot het op een dag eindelijk gemakkelijker zal gaan.Laten we het eerste stapje uit ons voorbeeld nog even nemen. Als je in een warenhuis tweemaal iemand verhinderd hebt om voor te dringen, zal het een derde keer een fluitje van een cent worden. De eerste keer voel jij je misschien schuldig, opgelaten of overrompeld. De tweede keer zijn die gevoelens al minder manifest en een derde keer zal je de zaak vlotjes kunnen afhandelen. Van daaruit kan je een nieuwe, grotere stap nemen. Naar die opdringerige collega of buur toe. En zo ga je stilaan richting ouders of schoonouders! Zie ook: Grenzen aangeven
