Wat is gaslighting
Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie of mentale mishandeling gebruikt door een persoon in het contact met een andere persoon. En dit meestal gedurende een langere periode waarbij de dader bewust onjuiste info doorgeeft aan het slachtoffer. Dit alles heeft een bedoeling. En die is: het slachtoffer te laten twijfelen aan de juistheid van zijn/haar eigen gedachten en herinneringen en aan juistheid van de eigen waarneming van de realiteit. Wat uiteindelijk tot verwarring en tot een verlies van zelfvertrouwen en zelfrespect kan leiden. Het kan eveneens uitmonden in emotionele of mentale instabiliteit van het slachtoffer plus in een ongezonde afhankelijkheid van de dader.
Iemand die aan gaslighting doet kan daartoe verschillende tactieken gebruiken zoals: liegen, afleiden, minimaliseren, ontkennen, negeren, vernederen en de schuld verschuiven naar het slachtoffer. Wanneer jij te maken krijgt met iemand die gaslighting toepast op jou, moet je toch vooral op zijn/haar daden letten en niet zozeer op de woorden die de dader gebruikt om nog meer verwarring te zaaien.
Gaslighting is een verborgen probleem dat echter frequent voorkomt in romantische relaties. Maar… het wordt evengoed gebruikt tussen gezins- en familieleden én in vriendschappen en werkrelaties. Mensen die regelmatig anderen gaslighten, hebben meestal een persoonlijkheidsstoornis. Ze gebruiken dit emotioneel misbruik immers om macht en controle over anderen uit te oefenen. Anders gezegd: om de partner, vrienden, familieleden of zelfs collega’s te manipuleren. Ten voordele van zichzelf, natuurlijk.
De daders van Gaslighting worden vooral gevonden onder mensen die psychisch uit balans zijn. Zoals narcisten, pathologische leugenaars, borderliners en psychopaten.
Waar komt de term ‘Gaslighting’ vandaan
De term gaslighting vindt zijn oorspong in de Amerikaanse film ‘Gas Light’ uit 1944 in een regie van George Cukor en met Ingrid Bergman en Charles Boyer als steracteurs.
In deze psychologische thriller probeert een manipulatieve echtgenoot zijn vrouw te laten geloven dat ze gek wordt door subtiele veranderingen in haar omgeving aan te brengen, waaronder het langzaam en gestaag dimmen van de vlam van een gaslamp. Hij verstoort niet alleen haar leefomgeving en laat haar denken dat ze krankzinnig is, maar hij misbruikt en controleert haar ook en isoleert haar van familie en vrienden.
Daardoor begint de vrouw aan zichzelf, haar gevoelens, haar waarnemingen, haar herinneringen en haar gezond verstand, te twijfelen. Bovendien voelt ze zich neurotisch, overgevoelig en wankelbaar. Wat uiteraard het doel is van gaslighting: het doelwit uit balans brengen en haar/hem onzeker maken over wat nu wel en niet waar is.
Deze film gaf een vrij nauwkeurige weergave van de controlerende en giftige acties die manipulatieve mensen gebruiken. En daarom begonnen psychologen en therapeuten in de jaren 60 van vorige eeuw, dit soort emotioneel beledigend gedrag te bestempelen als “gaslighting”.
Dr. Robin Stern schreef een boek over dit fenomeen met als titel “Het Gaslight effect” dat in 2018 werd uitgebracht. Dr. Stern is een psychoanalytica met meer dan 30 jaar ervaring en ze is verbonden aan de Yale University. Stern is een docente, auteur en associate director van het Yale Center for Emotional Intelligence.
10 tekenen van gaslighting in een relatie
Als jij je afvraagt hoe je kunt vaststellen of iemand jou gaslight, zoek dan uit of die persoon een of meerdere van de onderstaande gedragingen vertoont binnen jullie romantische relatie. Of binnen jullie vriendschappelijke, familiale of werkrelatie.
- Hij/zij liegt over iets en weigert de leugen toe te geven, zelfs als je hem of haar hiervan het bewijs laat zien
- Hij/zij verzekert je ervan dat een gebeurtenis of gedrag waarvan je getuige was nooit heeft plaatsgevonden of dat jij het je verkeerd herinnert of het je gewoon verbeeldt.
- Hij of zij vertelt je hoe anderen roddels over jou verspreiden.
- Hij of zij verandert handig van onderwerp of weigert te luisteren wanneer jij hem/haar confronteert met gaslichtgedrag.
- Hij/zij maakt je duidelijk dat je overdreven reageert op bepaalde gedragingen of beweringen van hem of haar.
- De dader schuift de schuld steeds in jouw schoenen. En overtuigt jou ervan dat als jij je anders zou gedragen, hij of zij ook anders zou handelen. Jij bent dus de schuld van alles.
- Hij/zij probeert dingen glad te strijken en brandjes te blussen met lieve en sussende woorden die compleet haaks staan op wat hij of zij in werkelijkheid doet.
- De dader verdraait verhalen en gebeurtenissen om zijn of haar beledigend gedrag te minimaliseren.
- De dader minimaliseert zijn of haar fout gedrag of woorden, door iets te zeggen zoals: “Het was toch maar een grapje” of “Jij bent veel te gevoelig” of “Jij hebt totaal geen gevoel voor humor” of ”Jij hebt een grote verbeelding, zeg “ of “ Ben je nu helemaal gek geworden?” etc.
- De ander probeert je te isoleren van vrienden en familie die de symptomen van gaslightmisbruik zouden kunnen herkennen.
Elk van deze tekenen van gaslighting in een relatie is een reden tot bezorgdheid. Meerdere ervan tegelijk, geeft aan dat de betreffende relatie ongezond is en ernstige gevolgen kan hebben voor de geestelijke gezondheid van de persoon op wie gaslighting toegepast wordt.
Ontdek meer over Gaslighting in het boek van dr. Robin Stern via deze link: https://www.bol.com/nl/nl/f/verborgen-narcisme/9200000095273901/
